با دنیای ساخت زیورآلات فلزی آشنا شوید

اگر از علاقمندان به زیورآلات باشید بی‌شک می‌دانید که زیورآلات تا چه اندازه متنوع و رنگارنگ هستند. از زیورآلات نخی و پارچه‌ای گرفته تا کارهای چوبی و فلزی، هریک اصول طراحی و ساخت متفاوتی دارند. در این مقاله قصد داریم سبک‌های ‌مختلف ساخت زیورآلات فلزی را به شما معرفی کنیم.

انواع سبک‌های ساخت زیورآلات فلزی

به طور کلی 16 سبک مختلف برای ساخت زیورآلات فلزی وجود دارد که در این مقاله به آن‌ها می‌پردازیم.

سبک اره کاری

سبک اره‌کاری به برش دادن فلزاتی مثل طلا، نقره، برنج، مس و … با استفاده از اره مویی اشاره دارد. در این سبک با استفاده از اره مویی فلزات را در غالب طرح مورد نظر برش می‌زنند. از آن‌جایی که اره مویی ظرافت بسیار زیادی دارد، سخت زیورآلات فلزی با این سبک نیازمند دقت بسیار زیاد است.

سبک ریخته گری

در این سبک انواع مختلف قالب در طرح‌ها و فرم‌های گوناگون ساخته می‌شود. با استفاده از این قالب‌ها می‌توان زیورآلات و جواهراتی با طرح‌های مختلف درست کرد. کافیست فلز مورد نظر را که می‌تواند طلا، نقره یا فلزات دیگر باشد داخل قالب بریزیم، سپس با استفاده از ابزارهای مخصوص فلزات را به سرعت منجمد می‌کنند. در نهایت این فلزات سبک و شکل قالب را به خود می‌گیرند و زیورآلات نهایی آماده می‌شوند.

سبک میناکاری

میناکاری یکی دیگر از سبک‌های ساخت زیورآلات فلزی است. در این سبک با استفاده از رنگ‌های لعاب‌دار مخصوص فلزات را تزئین کرده یا نقاشی می‌کنند. سپس قطعات فلزی تزئین شده را در کوره‌هایی با دمای زیاد قرار می‌دهند تا پخته شده و رنگ آن‌ها ثابت شود. مینا در لغت به معنی آسمان آبی است. شاید دلیل نام‌گذاری این سبک ساخت زیورآلات فلزی همین باشد، چرا که اغلب ظروف میناکاری شده دارای رنگ آبی هستند.

سبک سیاه کاری

نام این سبک اشاره به یک ماده شیمیایی دارد که برای سیاه کردن فلزات از آن استفاده می‌شود. این ماده اصطلاحا ماده سیاه‌کاری نامیده می‌شود و به واسطه اکسید شدن سطوح فلزی ایجاد می‌گردد. طریقه اجرای این روش به این صورت است که بر اساس طرح مورد نظر روی سطح فلز با حکاکی، قلم‌زنی، تراشکاری، اسیدکاری، اره‌کاری یا روش‌های دیگر شیارها و لبه‌هایی ایجاد می‌کنند، سپس ماده سیاه‌کاری داخل آن ریخته می‌شود. بعد از آن این ماده را حرارت می‌دهند تا به خوبی داخل شیارها قرار گیرد و پس از سرد شدن نهایی، فرآیند تمیزکاری انجام می‌شود.

سبک سیاه قلم

انگشتر عقیق اره کاری اسلیمی همراه با قلم زنی و سیاه قلم

سیاه قلم یکی از سبک‌های رایج ساخت زیورآلات فلزی است که در آن قسمت رکاب جواهرت با استفاده از رنگ‌های مشکی خاصی طراحی می‌شود. هدف از این سبک ایجاد سایه روشن، بهتر نشان دادن طراحی و افزایش جلوه رکاب جواهرات است.

سبک مجسمه سازی

در سبک مجسمه‌سازی از فلزاتی مانند طلا، نقره، مس، برنج، برنز و … برای ساخت تندیس‌های کوچک استفاده می‌شود. هریک از این فلزات در یک دمای خاص انعطاف‌پذیری مناسبی از خود نشان می‌دهند. جواهرسازان نیز با بهره‌گیری از این قابلیت انعطاف، مجسمه‌ها و تندیس‌های ظریفی می‌سازند که برای تزئین جواهرات و زیورآلات کاربرد دارد.

سبک قلمزنی

در سبک قلمزنی سطح فلزات با استفاده از ضربات چکش طراحی شده و روی آن‌ها نقوش زیبا نگاشته می‌شود. قلم‌زنی یکی از رشته‌های هنرهای سنتی ایران است. قلم‌هایی که برای این کار استفاده می‌شوند متنوع هستند و هریک نام مخصوص خود را دارند.

سبک خم‌ کاری و فرم دهی با دست

این سبک ساخت زیورآلات فلزی اشاره به تکنیکی دارد که در آن فلزات با استفاده از دست فرم داده می‌شوند و به اشکال مختلف در می‌آیند. البته سبک خم‌کاری علاوه بر فرم‌دهی با دست، می‌تواند با استفاده از قالب هم انجام شود. در روش استفاده از قالب، ورق فلزی را با استفاده را با استقاده از یک میله روی قالب می‌کشند تا زمانی که فرم قالب را به خود بگیرد و سپس آن را از قالب جدا می‌کنند.

سبک آینه کاری

انگشتر دور آینه کاری

آینه‌کاری یکی از هنرهای باستانی ایران است که نمونه آن در معماری‌های قدیمی به فراوانی مشاهده می‌شود. آینه‌کاری در ساخت جواهرات و زیورآلات به این صورت است که آینه‌ها را به قطعات کوچک برش می‌دهند و با استفاده از این قطعات اشکال هندسی یا گل و بته ایجاد می‌کنند. انعکاس نور بر روی قطعات آینه درخشش و زیبایی بی‌نظیری برای زیورآلات فراهم می‌آورد.

سبک پتینه ‌کاری

پتینه در فرهنگ واژگان هنرهای تجسمی به معنی رنگ و بافتی است که به مرور زمان تغییر کرده و زنگار روی آن را گرفته است. به عنوان مثال زنگار آهن تقریبا قرمز رنگ است و زنگار مفرغ سبز رنگ می‌باشد. پتینه‌کاری به معنای ایجاد تنوع رنگی یا کهنه‌کاری شیء مورد نظر با استفاده از مواد و رنگ‌های مختلف می‌باشد. پتینه کاری یکی از سبک‌های رایج و محبوب ساخت زیورآلات فلزی است. پتینه کاری را می‌توان روی جسم‌های مختلف انجام داد و ظاهری فرسوده و قدیمی به آن‌ها بخشید. این اجسام می‌توانند مجسمه، کوزه، ظروف چوبی و سفالی یا فرم‌های کدرن باشند.

سبک اسیدکاری

اسیدکاری یکی دیگر از روش‌هایی است که با استفاده از آن نقوش مختلف روی فلزات نگاشته می‌شود. در این روش ابتدا طرح مورد نظر را بوسیله چاپگر، ماژیک، اسپری یا مواد دیگر روی سطح فلز طراحی می‌کنند و سپس با استفاده از اسید و جریان الکتریسیته آن را روی فلز حک می‌کنند. گاهی پس از پایان کار رنگ ضد اسید را هم از روی آن پاک می‌کنند و پرداخت فلز را انجام می‌دهند.

سبک کارت ‌بافی

کارت ‌بافی یکی از هنرهایی است که در بسیاری از شهرهای ایران رواج دارد و با نام‌های مختلف مثل پن‌بافی، مداخله‌بافی، وریس‌بافی و نواربافی شناخته شناخته می‌شود. این روش بافت، یک چله نساجی کوچک و قابل حمل است که پارچه‌‌هایی با عرض کم می‌‌سازد و می‌توان آن‌ها را با فلزات ترکیب کرد.

سبک فیروزه ‌کوبی

در هنر فیروزه ‌کوبی، قطعات کوچک فیروزه که به شکل موزاییک‌های ظریف هستند روی ظروف فلزی در کنار هم قرار می‌گیرند و بین آن‌ها نوعی لاک تیره زده می‌شود. هرچه قطعات فیروزه به هم نزدیک‌تر باشند و کار منظم‌تر باشد، ارزش هنری آن بیشتر است.

سبک لحیم ‌کاری

در سبک ساخت زیورآلات فلزی لحیم‌ کاری، دو قطعه فلز به هم متصل می‌شوند. فلز اصلی حتی اگر در معرض حرارت باشد باز هم تغییر شکل ظاهری نمی‌دهد و فقط فلز دوم که آلیاژ آن نسبت به فلز اصلی نقطه ذوب کمتری دارد، به سرعت ذوب شده و باعث اتصال فلزات به هم می‌شود.

سبک جوشکاری

جوشکاری یکی دیگر از سبک‌های رایج در ساخت زیورآلات فلزی است. ‌در جوشکاری دو قطعه فلز به وسیله گرما، فشار یا الکتریسیته ذوب شده و به هم متصل می‌شوند. جوشکاری روش‌های مختلفی دارد، اما جوشکاری در جواهرات با استفاده از چراغ گازی انجام می‌شود.

سبک منجوق بافی

احتمالا تا کنون منجوق را در لباس یا رومیزی مشاهده کردید. منجوق‌ها مهره‌هایی ریز از جنس شیشه، بلور، یا حتی پلاستیک هستند که در رنگ‌های مختلف وجود دارند، اما در دنیای امروز، زیورآلات نیز ممکن است با استفاده از منجوق‌های رنگی تولید شوند. منجوق بافی به سه طریق انجام می‌شود: منجوق بافی با دست و نخ، منجوق بافی با سوزن و منجوق بافی با قلاب یا دستگاه منجوق بافی.